Hər il dünya 7000 dildən bir neçəsini itirir. İtirmə sürəti artır, on il əvvəl hər üç ayda bir dil yox olurdusa, 2019-cu ildə hər 40 gündə bir dil itib-batır – bu, hər il doqquz dilin ölməsi deməkdir.
Viral.az xəbər verir ki, BMT-nin mədəniyyət agentliyi YUNESKO-nun proqnozlarına görə, əsrin sonuna qədər dünya dillərinin yarısı yox ola bilər.
“The Guardian”ın məlumatına görə, bəzi dillər son danışanları ilə birlikdə yoxa çıxır, lakin minlərlə dil kifayət qədər geniş danışılmadığına, məktəb və ya iş yerləri kimi rəsmi şəraitdə istifadə edilmədiyinə görə yox olmaq riski altındadır.
Son Yazılar:
- Dərs və iş saatları ilə bağlı mühüm xəbər – DƏYİŞDİRİLİR?
- Ukraynadakı müharibə bu il aprelin sonuna qədər başa çata bilər
- Daha bir Premyer Liqa təmsilçisi baş məşqçisi ilə yollarını AYIRDI
Adı çəkilən KİV xəbər verir ki, adət-ənənələrinin dünyada ən çox danışılan dillərin, məsələn, ingilis dilinin və ya ölkələrinin rəsmi dillərinin hökmranlığı ilə boğulduğunu hiss edən icmalarda sakit mübarizə gedir.
Vikidillər vasitəsilə başqalarına dillərini qorumağa kömək edən fəalların fikrincə, sözlərin və mənaların, eləcə də yazı və dildən istifadənin qorunması əsasdır.
Hindistanın şərqindəki Bihar əyalətində angika dilində danışan Amrit Sufi transkripsiya və tərcümə yolu ilə şifahi mədəniyyətini qorumaq üçün videolar çəkir.
Dil fəalları effektiv və əlçatan lüğətlər yaratmaq üçün Vikipediyaya üstünlük verirlər.
Xüsusilə, Vikitongues fəallara Vikipediya lüğətləri və alternativ dillər kimi kollektiv resurslardan istifadə edərək dilləri sənədləşdirməyə kömək edir. Vikitongues aktivistlərə bu şəkildə 700-ə yaxın dili sənədləşdirməyə kömək etdiyini iddia edir.
Hal-hazırda mətnləri emal edərək və onları chatbotlara daxil etməklə dilləri sənədləşdirmək üçün süni intellektdən istifadə etmək səyləri var.
Bir çox dil fəalları kitablar, videolar və səs yazıları da yaradırlar. İcma radio stansiyaları da uzun müddət yerli dillərdə xidmət göstərir.
Banqladeşdə bir milyondan çox insanın məskunlaşdığı Rohingya qaçqın düşərgələrindəki 500-dən çox məktəbə yeni hazırlanmış hənifi qrafikası ilə yazılmış kitablar paylanıb.
Lakin qorunub saxlanıldıqdan sonra fəallar insanları dildən istifadə etməyə inandırmalıdırlar ki, bu da böyük problemdir.
Məsələn, iqbo dilinin Nigeriyada ən böyük dillərdən biri olmasına baxmayaraq, bir çox valideynlər övladlarının gələcəyi üçün yalnız ingilis dilinin faydalı olduğuna inanırlar.